Of je als single nu online contact zoekt, op een feest een praatje aanknoopt, een date voorstelt of al een relatie hebt: in elke situatie kun je afgewezen worden. Hoe reageer je als je een blauwtje loopt? Hoe verwerk je een afwijzing? En wat als je vaak een 'nee' krijgt? Kun je de kans op afwijzing verkleinen?
Verstandelijk snap je waarschijnlijk dat afwijzing niet alleen jou overkomt. Je weet best dat iedereen ermee te maken krijgt. Toch is dat besef een schrale troost als je net de deksel op je neus hebt gehad. Simpelweg omdat je gevoel iets anders zegt: afgewezen worden kan namelijk letterlijk zeer doen. Soms is het voelbaar in elke vezel van je lijf. Hoe komt dat?
De impact van afwijzing
Om te kunnen snappen waarom afwijzing zo'n grote impact kan hebben, is het belangrijk om iets te weten over sociale acceptatie en het reguleren van emoties. Daarom wijden we daar eerst een paar alinea's aan, voordat we dieper ingaan op de omgang met afwijzing.
Sociale acceptatie is een basisbehoefte
Ieder mens verlangt naar acceptatie door anderen. Dat is een basisbehoefte. Van jongs af aan willen we graag geliefd zijn, erbij horen: bij het gezin, familie, leeftijdsgenoten - en later bij een partner. Erbij horen geeft geborgenheid en veiligheid. Daarom zoeken baby's al naar verbinding, en raken ze van slag als ze die verbinding kwijtraken.
Zonder verbinding emotioneel ontredderd
Voor baby's is verbinding met de ouders of verzorgers van levensbelang. Omdat ze in praktisch opzicht niet voor zichzelf kunnen zorgen. Maar ook omdat ze op emotioneel gebied totaal afhankelijk zijn: baby's (her)kennen hun eigen emoties nog niet, laat staan dat ze weten hoe ze ermee om moeten gaan. Dat leren ze gaandeweg van hun ouders.
Het belang van passende reacties
Normaal gesproken spiegelen en benoemen ouders de emoties van hun baby. Ze zeggen bijvoorbeeld op passende toon: 'Ach jochie, ben je zo verdrietig?' of 'Hé mannetje, lig jij lekker naar me te lachen?' en trekken daar het juiste gezicht bij. Daarnaast reageren ze gepast, bijvoorbeeld door het kind op te pakken en te troosten of door terug te lachen.
Negeren is ook een vorm van afwijzing
Maar stel dat ouders hun baby negeren of afwijzen. Hoe reageert een kind op (emotioneel) onbeschikbare ouders?
The Still Face Experiment van ontwikkelingspsycholoog Edward Tronick laat dat treffend zien. Het filmpje begint met een moeder en baby die met elkaar communiceren. De moeder reageert afgestemd op de baby, zowel met haar woorden en stemgebruik als met haar blik en expressie. (Dit heet co-regulatie: het samenspel tussen ouder en kind waarin het kind zijn eigen emoties leert kennen en reguleren) Dan verandert de situatie: in de volgende scène staart moeder uitdrukkingsloos voor zich uit. Ze gaat uit het contact met haar baby en reageert niet meer op toenaderingspogingen van het kind. Dan zie je de stress bij de baby oplopen: van licht ongemak tot frustratie, boosheid en paniek. De baby kan deze toestand zelf niet opheffen: dit lukt alleen door co-regulatie, zoals te zien is wanneer moeder de verbinding met haar kind herstelt.
Co-regulatie gaat vooraf aan regulatie
Co-regulatie (in samenspel met emoties omgaan) gaat vooraf aan zelfregulatie (omgaan met je eigen emoties). Voor een kind betekent afwijzing: verlaten zijn, moederziel alleen, onbeschermd en kwetsbaar. Dat kan paniek en doodsangst oproepen. Co-regulatie is dan cruciaal. Het ligt aan de basis van een gezonde emotionele en sociale ontwikkeling.
Nieuwe pijn versterkt door oude pijn
De mate van spiegeling en koestering die je vroeger hebt gehad bepaalt dus grotendeels hoe je nu met emoties en relaties omgaat. Ben je in het verleden vaak afgewezen of gepest? Dan komt een afwijzing extra hard aan, omdat het oude pijn en angst triggert. Maar er is nog een reden waarom afwijzing lastig te verdragen kan zijn: als je als kind erg verwend bent en altijd je zin kreeg, kun je een 'nee' waarschijnlijk moeilijk verkroppen.
Van je stuk gebracht
Maar zelfs als je terugkijkt op een fijne jeugd, waarin je ouders goed voor je waren (jou niet verwaarloosd of buitensporig verwend hebben), dan geldt dat afgewezen worden geen prettige ervaring is. Als de interesse of de liefde niet wederzijds blijkt te zijn, is dat best even slikken. Of je de afwijzing nu wel of niet aan zag komen, het brengt je van je stuk: misschien een beetje, misschien totaal. Hoe heviger je verliefdheid, hoe moeilijker het is om de afwijzing te accepteren en de ander los te laten. Iemand die je echt super leuk vindt uit je hoofd zetten valt niet mee, omdat het iets is wat je eigenlijk niet wilt.
Neem de tijd om het te verwerken
Het is heel begrijpelijk dat je stevig baalt van de afwijzing, en er verdrietig om bent. Afgewezen worden is immers een vorm van verlies lijden. Verlies verwerk je door te rouwen. Ongeloof, ontkenning, woede, verdriet en acceptatie maken deel uit van het rouwproces. Hoe dieper de afwijzing erin hakt, hoe meer tijd het kost om tot acceptatie te komen.
Zoek steun bij vrienden of familie
Je frustraties botvieren op de persoon die jou afwees kan verleidelijk zijn als je je gekwetst voelt. Toch raden we dit af omdat je er niets mee wint. Je maakt het er alleen maar pijnlijker mee voor jezelf, en wellicht ook gênant. Daarom adviseren we je een ander klankbord te zoeken: lucht je hart bij een vertrouwd iemand in je familie of vriendenkring.
Respecteer de keuzevrijheid van de ander
Accepteer dat je misschien geen (eerlijk of bevredigend) antwoord krijgt op het waarom van de afwijzing. Weersta de neiging om erover in discussie te gaan met de ander. Hoe vervelend het ook is als de interesse of de liefde niet wederzijds is, je kunt geen contact of relatie afdwingen. Net als jij heeft de ander de vrijheid om 'nee' te zeggen.
Bekijk het eens van de andere kant
Als je zelf ooit iemand hebt afgewezen, heb je misschien ervaren dat het geen pretje is. Het is slecht nieuws brengen en daar heb je lef voor nodig. Hoe beter je de ander kent, hoe meer durf het vergt. Als iemand eerlijk aangeeft dat de gevoelens niet wederzijds zijn, kan je hem of haar ook dankbaar zijn voor de moed om duidelijk te zijn.
Een partner vinden is soms een kwestie van geduld
Smaken verschillen. Daar zitten twee kanten aan. Het betekent dat niet iedereen bij jou in de smaak valt. Maar andersom ook: dat jij niet bij Jan en alleman in de smaak valt. Als één of meer singles jou afgewezen hebben, wil dat dus niet zeggen dat alle andere singles dat doen. Maar als je keer op keer wordt afgewezen, kan een zelfonderzoek geen kwaad.
Wat je zelf in de hand hebt
We hebben allemaal blinde vlekken. Daardoor zijn we ons niet altijd bewust van hoe we overkomen. Misschien stoot je mensen af met je manier van reageren, een onverzorgd uiterlijk of een slechte adem, zonder dat je het beseft. Vraag daarom aan goede bekenden hoe je overkomt. Zij kunnen je een spiegel voorhouden. Gedrag, uiterlijke verzorging en lichaamshygiëne kun je aanpassen zonder je persoonlijkheid geweld aan te doen.
Tot slot
We hopen dat we je een hart onder de riem hebben kunnen steken met dit artikel. Heb je nog vragen of aanvullingen, laat het ons
weten.
