Ergens tussen A en B komt de trein tot stilstand. Even later meldt een vriendelijke conducteur via de intercom dat er sprake is van 'een klein technisch mankement'. Ik ben blij met die mededeling. Ook al is het probleem er niet mee verholpen, ik weet in elk geval waarom we stilstaan.
Ik sms mijn vriendin dat ik een nog onbekende vertraging heb en verdiep me weer in mijn boek. Twintig minuten later komt de trein langzaam in beweging. Eventjes kijk ik naar buiten, naar het voorbijtrekkende weidelandschap met koeien, knotwilgen, sloten, reigers en elektriciteitsmasten. Dan lees ik verder; kalm en ontspannen.
Zonder informatie over de oorzaak van het oponthoud had ik er nu anders bij gezeten. Geagiteerd waarschijnlijk, misschien zelfs chagrijnig. Kans dat het landschap me dan niet had bekoord en dat mijn boek me gestolen had kunnen worden.
Weten waarom iets 'is zoals het is' kan het verschil maken: tussen acceptatie en irritatie, rust en onrust, veroordeling en mildheid, overgave en verzet, afkeer en medeleven. (Hoewel die vlieger niet altijd opgaat: als de conducteur had omgeroepen dat de trein stilstond vanwege een kaping, geloof ik niet dat ik zo relaxed was gebleven. Maar goed, laat ik de zaak niet te ingewikkeld maken.)
Ik heb boze ouders wel eens tegen hun kinderen horen schreeuwen: 'Omdat ik het zeg!' en 'Daarom!' Typische antwoorden op waaromvragen. Onbevredigende verklaringen. Dooddoeners. Nu snap ik heus wel dat je een peuter of kleuter met deugdelijke argumenten niet kunt overtuigen, maar toch...
Voor mij maakt weten waarom nergens zo veel verschil als bij regels. Waarom mag je niet door rood rijden? 'Omdat de wetgever dat heeft bepaald en je de autoriteit moet gehoorzamen.' Van zo'n antwoord gaan mijn haren rechtop staan. 'Voor je eigen bestwil' vind ik ook een cliché. Voor mijn eigen bestwil? Hoezo dan?
Liever hoor ik zoiets als: 'Om het verkeer te reguleren en te voorkomen dat je een ongeluk krijgt of veroorzaakt.' Nog mooier als degene die het antwoord geeft het ook aanschouwelijk maakt, bijvoorbeeld met twee potloden op een tafelblad: 'Stel je voor dat dit twee auto's zijn. Deze wil rechtdoor en deze komt van links...' et cetera.
Nu is bovengenoemd voorbeeld nog tamelijk abstract, in de zin dat ik me niet kan identificeren met een potlood, maar je snapt hopelijk waar ik naartoe wil.
Als je het waarom (oftewel de zin en het belang) van bepaalde regels niet kent of inziet, kan het lastig zijn om je aan die regels te houden. Misschien ben je dan volgzaam uit angst voor de autoriteit, angst voor uitsluiting uit de groep, of angst voor straf. Misschien ga je rebelleren. Misschien ga je op onderzoek uit.
Ik ga weleens op onderzoek uit. Niet om het lot te tarten maar omdat ik wil weten hoe het zit. Komt dat voort uit wantrouwen? Of uit een hang naar controle ('kennis is macht')? Mogelijk, maar dat zouden dan onbewuste drijfveren zijn. Naar mijn idee komt het eerder voort uit nieuwsgierigheid en een zucht naar zin en betekenis.
Soms denk ik: begeef ik me nu op gevaarlijk terrein? Sta ik net als Eva onder de boom van kennis van goed en kwaad, verlekkerd naar de verboden vrucht te kijken met de gedachte: waarom zou ik daar geen hap van mogen nemen? Is de drang om wijzer te worden (zin en waarheid vinden) hetzelfde als geneigd zijn tot het kwade?
Ik sms mijn vriendin dat ik een nog onbekende vertraging heb en verdiep me weer in mijn boek. Twintig minuten later komt de trein langzaam in beweging. Eventjes kijk ik naar buiten, naar het voorbijtrekkende weidelandschap met koeien, knotwilgen, sloten, reigers en elektriciteitsmasten. Dan lees ik verder; kalm en ontspannen.
Zonder informatie over de oorzaak van het oponthoud had ik er nu anders bij gezeten. Geagiteerd waarschijnlijk, misschien zelfs chagrijnig. Kans dat het landschap me dan niet had bekoord en dat mijn boek me gestolen had kunnen worden.
Weten waarom iets 'is zoals het is' kan het verschil maken: tussen acceptatie en irritatie, rust en onrust, veroordeling en mildheid, overgave en verzet, afkeer en medeleven. (Hoewel die vlieger niet altijd opgaat: als de conducteur had omgeroepen dat de trein stilstond vanwege een kaping, geloof ik niet dat ik zo relaxed was gebleven. Maar goed, laat ik de zaak niet te ingewikkeld maken.)
Ik heb boze ouders wel eens tegen hun kinderen horen schreeuwen: 'Omdat ik het zeg!' en 'Daarom!' Typische antwoorden op waaromvragen. Onbevredigende verklaringen. Dooddoeners. Nu snap ik heus wel dat je een peuter of kleuter met deugdelijke argumenten niet kunt overtuigen, maar toch...
Voor mij maakt weten waarom nergens zo veel verschil als bij regels. Waarom mag je niet door rood rijden? 'Omdat de wetgever dat heeft bepaald en je de autoriteit moet gehoorzamen.' Van zo'n antwoord gaan mijn haren rechtop staan. 'Voor je eigen bestwil' vind ik ook een cliché. Voor mijn eigen bestwil? Hoezo dan?
Liever hoor ik zoiets als: 'Om het verkeer te reguleren en te voorkomen dat je een ongeluk krijgt of veroorzaakt.' Nog mooier als degene die het antwoord geeft het ook aanschouwelijk maakt, bijvoorbeeld met twee potloden op een tafelblad: 'Stel je voor dat dit twee auto's zijn. Deze wil rechtdoor en deze komt van links...' et cetera.
Nu is bovengenoemd voorbeeld nog tamelijk abstract, in de zin dat ik me niet kan identificeren met een potlood, maar je snapt hopelijk waar ik naartoe wil.
Als je het waarom (oftewel de zin en het belang) van bepaalde regels niet kent of inziet, kan het lastig zijn om je aan die regels te houden. Misschien ben je dan volgzaam uit angst voor de autoriteit, angst voor uitsluiting uit de groep, of angst voor straf. Misschien ga je rebelleren. Misschien ga je op onderzoek uit.
Ik ga weleens op onderzoek uit. Niet om het lot te tarten maar omdat ik wil weten hoe het zit. Komt dat voort uit wantrouwen? Of uit een hang naar controle ('kennis is macht')? Mogelijk, maar dat zouden dan onbewuste drijfveren zijn. Naar mijn idee komt het eerder voort uit nieuwsgierigheid en een zucht naar zin en betekenis.
Soms denk ik: begeef ik me nu op gevaarlijk terrein? Sta ik net als Eva onder de boom van kennis van goed en kwaad, verlekkerd naar de verboden vrucht te kijken met de gedachte: waarom zou ik daar geen hap van mogen nemen? Is de drang om wijzer te worden (zin en waarheid vinden) hetzelfde als geneigd zijn tot het kwade?
Log in om te reageren.
