Geestelijk gehoor (deel 1)

Vorige week deed ik aan bijbelstudie. Ergens stond een gebed dat ik uit mijn hoofd leerde en nu iedere dag bid. Een van de regels gaat als volgt: ‘…Ontwikkel in mij geestelijk gehoor, geef mij een horend hart.’ Daar moet ik aan denken als ik deze blog wil gaan schrijven. Ik wil het hebben over luisteren, en volgens mij gaat het over een horend hart wat ik wil beschrijven.

Misschien herken je het wel, je zit in een gesprek maar eigenlijk kan je niet luisteren. Hoe vaak gebeurt het niet dat mensen zichzelf in de weg zitten in gesprekken. Dat kan komen doordat je de ander niet beluistert. Wat is dat goed luisteren? En is luisteren te leren?

Ik moet denken aan een seminar dat ik via een cursus voorgeschoteld kreeg. De spreekster had het over de ander tevoorschijn luisteren. Zo op het eerste gezicht nogal vreemd Nederlands, maar ze liet o zo treffend blijken waar het over gaat bij echt luisteren. Ik herinner mij dat er allerlei manieren zijn om dit tot stand te brengen. De ander de ruimte geven zijn verhaal te doen is een manier om de ander te leren kennen. Het ligt er natuurlijk ook aan wat voor gesprek je hebt, en in welke rol. Over rollen gesproken die komen ook steeds terug in een gesprek (de Ouder, de Volwassene en het Kind).

Allereerst iets over ruimte geven. Ik dacht altijd dat ik goed kon luisteren maar eigenlijk pas sinds enkele maanden merk ik dat ik ook écht kan luisteren. Daarmee bedoel ik dat het mij meestal geen moeite kost om langer dan een uur naar iemands verhaal te luisteren, zonder dat ik zelf iets deel. Ik moet daarbij denken aan mijn werk als intaker bij de GGZ. Het is mij na drie maanden pas één keer voorgekomen dat ik het verhaal niet goed kon horen. En dat kwam toen door de lading die ik zelf bij het verhaal van de client voelde. Het raakte me op een manier die ik maar moeilijk kon doorvoelen. Maar alle andere keren ging ik met een goed gemoed de spreekkamer uit.

Wat is er veranderd in mij dat ik nu wel kan luisteren? Voorheen kostte het mij moeite om het verhaal van mensen aan te horen. Na een uur raakte ik overprikkeld. En naar mensen die klaagden kon ik al helemaal niet luisteren. Ik denk dat het te maken heeft met mijn hart. Sinds ik ontdekt heb dat ik mijn emoties mag en kan voelen, zitten diezelfde emoties mij niet meer in de weg in gesprekken. Eerder zorgden die emoties voor blokkades waar ik mij niet bewust van was, en die mij moeite kostten om een stromend gesprek te hebben. Ik ben vrijmoediger geworden, dat heeft daarbij geholpen. Mijn vriendin die ik als goed voorbeeld had van hoe dat te doen, hielp ook. Maar ook de ervaringen die ik in mijn leven heb opgedaan rond moeilijke situaties, hebben mij een rijper en volwassener man gemaakt. Tenslotte heb ik heel wat verdriet opgeruimd, dat verruimt en heelt mijn hart.

Deze ingrediënten zijn de bestanddelen van mijn luister-cocktail geweest. Een genezende cocktail wel te verstaan. Niet dat het recept ergens te vinden is, of dat het op ieder ander dezelfde uitwerking zal hebben. Wellicht onderdelen eruit. En toch weer anders. Maar bij mij is er duidelijk een hele nieuwe houding en ervaring rond luisteren ontstaan.

Wat ik om me heen zie, is dat sommige mensen graag in de Ouder-rol de ander tegemoet treden. Voor een jong kind een heerlijk gevoel, een ouder die weet wat goed voor je is. Ik word het me in deze dagen erg bewust, nu ik thuis in quarantaine zit. Want de een na de ander komt met tips wat te doen. Dat is de Ouder in de ander. Eigenlijk zijn deze mensen in hun rol van Ouder blijven hangen. Ik ben een volwassen man. En voel me behandeld als een kind. Nu had ik daar altijd last van, maar nu geef ik soms terug als ik het me bewust word. En er blijken ook goede tips tussen te zitten. Dus die neem ik gretig aan. Maar wanneer gaat het volgens mij mis?

De rollen. Als je als Ouder op een situatie reageert, zal de ander als die er geen erg in heeft als Kind reageren. De meeste mensen hebben geen idee van hun rol. Zoals ik eerder zei, zijn mensen die kinderen hebben opgevoed hun kinderen een tijd lang als ouder, van een onwetend kind, tegemoet getreden. En ik denk dat dat ook de juiste manier is. Maar als het goed is, zou het zo moeten zijn dat met het stijgen der jaren het kind aan zelfvertrouwen wint door het niet langer te zeggen wat het moet doen, maar meer te bevragen. Dan spreek je meer vanuit een gelijkwaardige rol. Het lijkt of sommige mensen zich in het geheel niet bewust zijn van hun rollen, en dat kan zijn van hun rollen in het dagelijks sociale relatie verkeer, maar meer nog die heel eenvoudige rollen zoals die in de TA (Transactionele Analyse) voorkomen: Ouder, Volwassen Ouder, Kind die in elk gesprek voorkomen los van de sociale rol als werknemer, vrijwilliger, partner, of welke pet je ook opzet.

(Deel 2 volgt)

(Boek: TA elke dag, door Marijke Arendsen Hein)