De waarheid boven alles. Deel 3

Het leven in het dorp was opgedeeld en ingekaderd.
Gelukkig hadden we een vrijgemaakte bakker, broeder Sikkens, hij was ouderling in de kerk. Mijn moeder kocht er bruinbrood, roggebrood en kantkoek. De bakker en zijn vrouw waren kinderloos. Soms stonden er nichtjes van hen in de winkel het brood te verkopen. Mijn ouders spraken niet positief over die nichtjes. Ik weet niet meer waarom.

Tegenover de bakker was een vrijgemaakte Spar-winkelier, broeder Hoeksema, hij was de opvolger van mijn opa, die ook kruidenier was geweest. Mijn vader sprak ook niet welwillend over broeder Hoeksema. Als kind voelde ik haarscherp wie goed en fout bevonden werden. De intonatie, de woorden, de uitdrukking op het gezicht van mijn vader en moeder, ze spraken boekdelen.

Er was ook een vrijgemaakte tuinder, hij heette Kadijk en kweekte tomaten in kassen. Op zaterdag verkocht vrouw Kadijk tomaten, groenten en fruit in de schuur. Vaak ging ik met mijn moeder mee, dan haalden we een bruine canvas tas vol tomaten en andere dingen.
Ze hadden er soms jonge poesjes. Ik wilde graag zo'n poesje maar dat mocht niet.

Voor schoenen, fietsen en spelletjes moesten we naar de synodalen. Er was een vrijgemaakte manufacturenwinkel en een kledingzaak waarvan de eigenaren waarschijnlijk synodaal waren, maar daar ben ik niet zeker van. Veel dorpelingen waren kerks. Een enkeling was nix, maar die kwamen nauwelijks in beeld. Ze vielen niet onder de wij zij 2-deling alsof ze daarmee onzichtbaar werden.

Voor orgels, piano's en muziekles konden de mensen bij mijn vader terecht. Hij was inmiddels vrijgemaakt in hart, nieren en alle andere organen. Hij gaf muziekles aan vrijgemaakte kinderen en een enkele anders kerkelijke. Soms verkocht hij een orgel of piano. Dan kregen we een ei. Ik was dan zo blij dat ik op straat riep: 'we krijgen een ei!'. Maar dat mocht ik van mijn vader niet hardop roepen.

Aan de rand van het dorp woonde bloemist en hovenier Overdevest. Hij was een echte rooie socialist, volgens mijn vader. Hij kocht een orgel bij mijn vader. Mijn vader gaf er orgelles