Ik als kind 22. De kolenkachel

In de herfst, de winter en een deel van het voorjaar zat mijn moeder vroeg in de morgen op haar knieen voor de kolenkachel om de slakken uit de asla te scheppen. Die werden over de groentetuin gestrooid als bemesting voor het gewas wat bij ons niet goed wilde groeien, vanwege de hoge populieren die het kerkhof achter ons huis omzoomden. Die populieren onttrokken, volgens mijn vader, alle voedingsstoffen uit de grond van onze tuin zodat de aardappels en de boontjes er armetierig bij stonden. Ook de slakken hielpen niet voldoende.
Uiteindelijk heeft mijn vader van de tuin een tegelpad, een waslijn en wat stukjes gras gemaakt.
Maar in mijn vroegste herinnering werden asbrokken uit de kachel op de tuin gestrooid.

We hadden dus een kolenkachel die elke morgen ontdaan werd van afvalbrokken en daarna aangestoken met stukken van de gereformeerde gezinsbode en houtsnippers. Als het brandde werden er voorzichtig wat kolen bijgelegd. Later op de dag werden die rechtstreeks vanuit de kolenkit de kachel ingekiept.

In de schuur naast de poepdoos was het kolenhok. In de herfst bracht de kolenboer de wintervoorraad kolen. Mijn vader haalde de planken voor de opening van het hok en dan stortte de kolenboer de kolen. Ze leken op zwarte eieren en werden eierkolen genoemd. Tijdens het storten stoof gruis en stof de schuur in en bedekte de omgeving met een zwart laagje roet.
Als het hok vol kolen zat werd de opening weer dichtgemaakt. In de onderste plank zat een gat, daar zakten de kolen doorheen om opgeschept te worden voor de dagvoorraad die in de kolenkit geschept werd.

In de voorkamer was een gaskachel, die brandde alleen op zondag en soms door de week als er visite was. In de achterkamer stond een kolenkachel met een afvoerbuis die door de keuken naar buiten liep. En omdat de verbrandingsgassen heet waren verwarmde de buis de keuken ook. Mijn moeder legde theedoeken en luiers op de buis te drogen
Zo rond oktober werd de kachel na de zomerperiode weer aangestoken. Mijn moeder vertelde dat de kachel in sommige huishoudens pas in november aanging. En als het voor november erg koud was dan trok je een extra trui aan. De kachel ging niet eerder aan. Dat had naast vaste ritmes ook met armoede te maken, vertelde mijn moeder.