En? Al een gedicht of songtekst geschreven voor de FF Poëzie Blogwedstrijd? Zou erg leuk zijn als je dat wel deed! Want gedichten en songteksten zijn enorm fijn om te schrijven. Bijna even fijn als het bakken van taarten. Omdat uw toegewijde columniste in een ver grijs verleden ooit literatuur heeft gestudeerd, en zelf ook graag een gedichtje in elkaar breit: wat hopelijk behulpzame ideetjes over hoe je een gedicht schrijft!
Rijm: Mag wel, hoeft niet. Een ongerijmd gedicht is nog steeds een gedicht. Maar rijm is wel fijn (da’s trouwens klinkerrijm, 2 keer een ij-klank). Rijm is net als lijm (eindrijm, -ijm, -ijm): het lijmt niet alleen woorden aan elkaar, maar ook zinnen en ideeën. Net zoals bij iets aan elkaar lijmen is het ’t mooist als het niet opvalt, subtiel is. Geen dwangrijm dus, want dan klopt het als geen bus. (Daar heb je het al). Bovendien staat dat zo rijmpietig, en da’s ook zo verdrietig (aaaaargh!). Subtiel rijmen kan ook door bijvoorbeeld een niet sinterklaas-achtig rijmschema te doen: omarmend rijm bijvoorbeeld (blablabla fiets/bloebloebloe licht/ blieblieblie zicht/ blublublu niets) of gekruist rijm, zoals in het wonderschone “Vier uur ’s morgens” van Neerlands Grootste Dichteres Annie M.G:
Waarom is er geen club van slapelozen?
Men is zo eenzaam als men wakker ligt.
Kijk, aan het voeteneind zit mijn neurose
en ziet mij aan met een bedroefd gezicht.
Trouwens, hoe dichtbij de Verschrikkelijke Veertiende (alliteratie, ook een vorm van rijm) ook is: gedichten hoeven niet per se over de liefde te gaan. Vooral met zo’n thema als verwondering kun je alle kanten op. Een gedicht is een speeltuin van taal: alles mag! Je kat, je kop koffie, het maandagochtend-gevoel... je kunt je over alles verwonderen, je door alles laten inspireren.
Nog zoiets: ’t is echt geen wet van Meden en Perzen dat je je hele ziel en zaligheid (weer alliteratie) in een gedicht moet proppen. Sterker nog: een overdosis emotie kan een gedicht doen lijken op een berg patat of vijf repen chocola: moeilijk te behappen (metafoor). Maar een gedicht hoeft ook geen emotieloze robot te zijn (weer een metafoor): meestal is ’t fijn als het een luikje naar jouw hoofd of hart biedt.
Zoals je ziet, met een metafoor/vergelijking/beeldspraak kun je twee verschillende dingen met elkaar vergelijken. Je hebt natuurlijk clichés zoals “vrouw = roos” en “man = rots in de branding/ezel” maar het kan ook anders. Dat is de kunst. De vergelijking waar uw toegewijd columnistje het meest trots op is, is dit nederpoppige dingetje: “Je bent in alles als een dag aan zee.”
Maar wat ik zelf het hardst moet onthouden als ik een gedicht schrijf:
Een gedicht is een reis. Het moet van A naar B naar Z. Okee, het mag ook van A naar Z en dan naar P (zoiets zei Heytze ooit). Zolang het maar niet bij één van die tussenstations blijft treuzelen en uit z’n neus gaat staan peuteren. Dus, als je een gevoel hebt, of een leuk beeldspraakje... laat het dan ontwikkelen, laat er de verschillende kanten van zien, de verschillende vergezichten van de reis. Het begin is hopelijk anders dan het einde.
Jullie merken wel dat ik hier uren lang over kan doorkletsen. Vind ik erg leuk om te doen. Maar... dan komen jullie nooit aan schrijven toe. Dus, klim in die pen en/of dat toetsenbord. Veel inspiratie gewenst!
p.s. Boekentips. Mijn persoonlijke favorieten zijn: Versvormen. Leesbaar handboek (2000) van Drs. P., Schriftelijke Cursus Dichten van Willem Wilmink (net zo’n held als Annie M.G.) en als je van Engels houdt: The Ode Less Travelled van Stephen Fry (ja, de acteur).
Rijm: Mag wel, hoeft niet. Een ongerijmd gedicht is nog steeds een gedicht. Maar rijm is wel fijn (da’s trouwens klinkerrijm, 2 keer een ij-klank). Rijm is net als lijm (eindrijm, -ijm, -ijm): het lijmt niet alleen woorden aan elkaar, maar ook zinnen en ideeën. Net zoals bij iets aan elkaar lijmen is het ’t mooist als het niet opvalt, subtiel is. Geen dwangrijm dus, want dan klopt het als geen bus. (Daar heb je het al). Bovendien staat dat zo rijmpietig, en da’s ook zo verdrietig (aaaaargh!). Subtiel rijmen kan ook door bijvoorbeeld een niet sinterklaas-achtig rijmschema te doen: omarmend rijm bijvoorbeeld (blablabla fiets/bloebloebloe licht/ blieblieblie zicht/ blublublu niets) of gekruist rijm, zoals in het wonderschone “Vier uur ’s morgens” van Neerlands Grootste Dichteres Annie M.G:
Waarom is er geen club van slapelozen?
Men is zo eenzaam als men wakker ligt.
Kijk, aan het voeteneind zit mijn neurose
en ziet mij aan met een bedroefd gezicht.
Trouwens, hoe dichtbij de Verschrikkelijke Veertiende (alliteratie, ook een vorm van rijm) ook is: gedichten hoeven niet per se over de liefde te gaan. Vooral met zo’n thema als verwondering kun je alle kanten op. Een gedicht is een speeltuin van taal: alles mag! Je kat, je kop koffie, het maandagochtend-gevoel... je kunt je over alles verwonderen, je door alles laten inspireren.
Nog zoiets: ’t is echt geen wet van Meden en Perzen dat je je hele ziel en zaligheid (weer alliteratie) in een gedicht moet proppen. Sterker nog: een overdosis emotie kan een gedicht doen lijken op een berg patat of vijf repen chocola: moeilijk te behappen (metafoor). Maar een gedicht hoeft ook geen emotieloze robot te zijn (weer een metafoor): meestal is ’t fijn als het een luikje naar jouw hoofd of hart biedt.
Zoals je ziet, met een metafoor/vergelijking/beeldspraak kun je twee verschillende dingen met elkaar vergelijken. Je hebt natuurlijk clichés zoals “vrouw = roos” en “man = rots in de branding/ezel” maar het kan ook anders. Dat is de kunst. De vergelijking waar uw toegewijd columnistje het meest trots op is, is dit nederpoppige dingetje: “Je bent in alles als een dag aan zee.”
Maar wat ik zelf het hardst moet onthouden als ik een gedicht schrijf:
Een gedicht is een reis. Het moet van A naar B naar Z. Okee, het mag ook van A naar Z en dan naar P (zoiets zei Heytze ooit). Zolang het maar niet bij één van die tussenstations blijft treuzelen en uit z’n neus gaat staan peuteren. Dus, als je een gevoel hebt, of een leuk beeldspraakje... laat het dan ontwikkelen, laat er de verschillende kanten van zien, de verschillende vergezichten van de reis. Het begin is hopelijk anders dan het einde.
Jullie merken wel dat ik hier uren lang over kan doorkletsen. Vind ik erg leuk om te doen. Maar... dan komen jullie nooit aan schrijven toe. Dus, klim in die pen en/of dat toetsenbord. Veel inspiratie gewenst!
p.s. Boekentips. Mijn persoonlijke favorieten zijn: Versvormen. Leesbaar handboek (2000) van Drs. P., Schriftelijke Cursus Dichten van Willem Wilmink (net zo’n held als Annie M.G.) en als je van Engels houdt: The Ode Less Travelled van Stephen Fry (ja, de acteur).
Log in om te reageren.
