Hutspot, haring en witte brood

De sleutelstad, haring wittebrood, de geuzen, het pesthuis en de pot, (de Dutch oven) met t stoofpot gerecht wat hutspot genoemd wordt.
Voor mij zijn die dingen onlosmakelijk met drie oktober verweven.
Traditie getrouw vierden mijn ouders met hun gezin het Leidse Ontzet.
De stad was lange tijd in handen van de gevreesde legers van de Spaanse bezetters.
De inwoners zaten als ratten in de val, de stad werd uitgehongerd. Dat was de gruwelijke manier van de vijand om de lage landen in bezit te krijgen. De Leidenaren waren niet van plan om te wijken voor de schrik. De prinsgezinden waren in meerderheid. Het was niet de eerste keer dat de stad door de vijand werd belaagd. De honger deed de mensen verzwakken, velen stierven aan honger of aan ziekten. Toch hebben zij de moed niet opgegeven, en de geheime berichten dat er bevrijding zou komen gaf hun hoop en moed.
Ook hadden ze zo hun eigen manier om moeizaam de stad in leven te houden. De Leidenaren, ze werden glibbers genoemd omdat ondanks al het geweld buiten de stadmuren er steeds mensen in slaagden om de stad mondjes maat van voedsel te voorzien. Burgemeester van Der Werf sprak steeds opnieuw zijn bevolking toe en trachtte de burgers moed in te spreken. Samen met de "ondergrondse" van die tijd, de Watergeuzen, is het uit eindelijk gelukt de vijand te verslaan. Geen grootse legermachten konden daarvoor worden ingezet, slechts het water deed de vijanden vluchten. Doorgestoken dijken en een gunstige wind deed de vijand vluchten, bang voor de grillen van ons koude kikkerlandje. Natuurlijk hadden toen al vele de dood gevonden. Maar toch, toen de vijand in aller ijl vluchtte voor het wassende water, bleef zelfs de maaltijd in de pot achter Deze pot stevige kost werd gevonden door een jongen, hij zag dat de kampen leeg waren, wel een kamp, maar geen vijanden meer. De watergeuzen voeren de stad in met niets meer en niet minder dan haringen en witte broden. Die wierpen zij vanaf hun platte schuiten de hongerende bevolking toe. In de periode dat ik jong was werd er het vierhonderd jarige Leidens ontzet gevierd. De inwoners was gevraagd om deze viering in stijl van die tijd te kleden. Zo liepen wij dan met lange rokken en witte mutsen die vrouwen op de oude schilderijen droegen. Met capes en kragen in vol ornaat. Deze bijzondere drie oktober kwamen er "echte geuzen" in de grachten, en zij wierpen haringen en witte broden de kades op. Wat een belevenis.
Jaren lang vierden wij als kinderen die bevrijding, eerst krans leggingen en volksliederen zingen op het van der Werfpark, vervolgens haring en witte brood halen in het Waaggebouw. Ieder jaar trakteerde de gemeente dat aan hen die zich daarvoor eerder hadden in geschreven.
De haringen waren nog "vuil" dus zo leerde ik haringen schoonmaken.
In de middag gingen we de markt over. 's Avonds aten we stampot hutspot met klapstuk.
Warme herinneringen aan drie oktober.
De Sleutelstad Leiden, met zijn grachten en het Rapenburg, Universiteitsstad waar onze voormalige Koningin Beatrix en huidige Koning Willem Alexander studeerde. Er is altijd een warm plekje in mijn hart voor die plaats waar mijn wieg stond.
En vandaag is het drie oktober.
Tijd voor Haring en Witte Brood, en wie weet, Hutspot met klapstuk.
Misschien wel uit de Dutch Oven die ik boven de driepoot ga hangen.
Wat ik die dag in ieder geval draag is de geuze penning. Helaas geen echte, maar wel een die ik van mijn ouders kreeg toen we het 400 jarig ontzet van Leiden vierden.