Als schrijver die graag tegen de stroom in gaat, ben ik vaak op zoek naar de wortels, voedingsbodem en oorzaken van maatschappelijke vraagstukken in de geschiedenis. Zo heb ik menig verhitte discussies gehad over het onderwerp slavernij. Een zwarte bladzijde in de geschiedenis van koloniaal Europa en het toen nog nieuwe en verdeelde continent Amerika.
Zelf ben ik deels van Creoolse komaf, wat inhoud dat een deel van mijn voorvaderen (en moederen
) ook slaven waren. (Creolen zijn een volk, maar het woord zelf is meer een begrip. Dit waren vooral slaven die ontsnapten en die de ontsnapping overleefden om in de jungle van Suriname te leven van de natuur. Een Nederlands woord voor de zwarte, maar vaak met inheemse junglebewoners vermengde stammen, die men later tegenkwam in de jungle is de term 'bosnegers'.) Echter, wat deze discussies vaak doet verhitten is het feit dat ik blank ben.
Zo gooide ik eens in die groep de stelling op dat alleen de blanke verantwoordelijk wordt gehouden voor het fenomeen slavernij, wat ik benoemde als discriminatie. Dit deed de groep diep nadenken, maar wekte wel direct wrevel. Ik verwees ernaar dat in de 'koloniale' tijden van Europa er veel werd gehandeld in slaven, maar wel door allerlei etnische groepen. Ook dit deed niet direct een belletje rinkelen.
Toen vroeg ik of men wist waarom er Frans gesproken werd in Noord-Afrika (met name van Marokko tot en in Libië ). Een Islamitische vriend wist direct te antwoorden dat deze gebieden door Frankrijk als koloniën bezet waren geweest. Maar zijn verbazing was groot toen ik hem uitlegde dat al deze gebieden wel degelijk rechtmatig grondbezit van Frankrijk waren, gewonnen in oorlog. Hij kon zijn oren niet geloven toen hij de reden van die oorlog te horen kreeg. Al eeuwen lang plaagden Noord-Afrikaanse piraten de Europese scheepvaart. Dit was vooral het geval in het Middellandse-Zeegebied en wel om een bepaald zeer gewild goed. Slaven, maar om precies te zijn, blanke slaven. De schepen met vaak hele families aan boord, werden geënterd en de personen aan boord werden van Turkije tot en met diep in de Sahara verhandeld. De vrouwen, daarvan mag duidelijk zijn waarvoor, maar de mannen waren gewild omdat ze goed waren op te leiden, nadenkend en trouw. Zelfs zo trouw dat het Turkse leger voor hele divisies bestond uit blanke soldaten, in die tijd gevreesd op het slagveld. Eén van de termen hiervoor is het woord 'saqaliba' (zoekterm voor wikipedia), dat verwijst naar het Slavische volk (vooral door de Turken gebruikt).
Ik vertelde dat slaaf namelijk geen Nederlands woord was, maar een begrip dat een woord is geworden. Dat diende ik dan toch even uit te leggen. Het (oud-) Nederlandse woord voor dat wat het dichtst bij een slaaf komt is 'horige'. Een boer of arbeider die onder een landeigenaar stond. Een Slaaf is echter iemand van Slavische komaf, waarvan in die tijd bekend was dat ze meestal iemands bezit waren. Meestal Turks bezit. Het Slavische volk, alsmede de Hongaren (Magyaren) en de Russen (toen Novgoroden) hebben nagenoeg vijfhonderd jaar oorlog gevoerd met de Turkse kalifaten. Ik wees erop dat de recente oorlogen op de Balkan dus wel degelijk een diepere betekenis hebben (daarom was het 'land' Yugoslavia oftewel Joegoslavië, zo'n ontzettende politieke prestatie).
Maar als je vandaag de dag gaat googelen op het woord slaaf, zal je niet één afbeelding krijgen die verwijst naar het pijnlijke verleden van de eeuwenlange blanke slavernij, terwijl het juist voornamelijk de christelijke 'blanken' waren die het officieel hebben afgeschaft. Dat heeft een bepaalde beeldvorming tot gevolg die blanken altijd neerzet als slavendrijvers, maar niet als slaven.
Toen knipoogde ik naar de vrienden en zei: 'En dat is nou discriminatie...'
