De nacht: de ontij

Iemand vroeg me waarom ik niet wilde gaan slapen. Ik keek hem aan met angst in mijn ogen. Hij zei "Laat maar, ander onderwerp!" en hoorde niet wat ik mompelde:

"Als ik wakker ben, dan leef ik
maar als ik mij te rusten leg
dan komt de nacht ook in mijn wezen,
en in het donker, dan doolt mijn ziel."

Ik weet het nog zo goed. Als ik mijn ogen sluit, dan staan ze weer voor me. Norse wezens zonder genade. Als ik onder de douche sta, dringen zij zich aan mij op. Ik weet dat ze naderen, ik wil ineenkrimpen, misschien word ik zo klein dat ze me niet meer zien. Maar mijn verstand waarschuwt me, ik pak mijn badjas en trek hem aan.

Dit is papa, en dit is Abel. Abel is mijn broer. Daar loopt mama. Ze is niet meer dezelfde sinds die dag. Mama loopt rond, ze zigzagt en ze kijkt naar de grond. Alsof ze iets kwijt is, iets dat ze verwacht op de grond te vinden. Soms buigt ze, pakt ze iets op uit het stof en blaast erop. "Kijk, Nasra! Tir'i!" Ze houdt triomfantelijk een weggewaaid notitieblaadje in haar hand.

Soms kruip ik weg in onze tent. In het verste hoekje. En denk ik aan Yousef. We zouden gaan trouwen. Papa had het geregeld met Amin. Ik was nooit verliefd geweest op Yousef, maar ik had diep respect. Hij was een goede man, hij zou mij nooit misbruiken. Papa zou me nooit laten gaan met iemand die mij niet waard was. En nu miste ik Yousef en de kinderen die wij gehad zouden hebben.

Papa komt me opzoeken. Hij zwijgt. Hij legt zijn handen op mijn schouder en ik kruip bij hem zoals ik het vroeger deed. Eigenlijk ben ik te oud daarvoor, maar het maakt nu niet meer uit. En we kijken samen in de leegte.

Als de leegte beelden kon laten zien, dan zagen wij ze. Toen Abel, mama en papa daar stonden. Hoe ik uit de douche werd gesleurd. Hoe de man met het bruine overhemd voorkwam dat ik voor hun ogen werd onteerd. Papa hoorde later dat hij familie was van Amin. Waarom had hij ons niet gered? Misschien omdat wij afvalligen waren. We hadden nooit laten merken dat wij het boek in huis hadden. We staken nog steeds wierookstokjes aan voor de djins en liepen mee op de offerfeesten. Maar iemand moet ons hebben verraden.

Papa heeft het boek meegesmokkeld. Toen wij niks mee mochten nemen en daar liepen. In de grote optocht met de andere afvalligen. Op weg naar de grens waar we uitgezet zouden worden. Abel kwam eens op een dag terug, bebloed. Maar mama en papa vroegen niks. Abel huilde. Ik denk dat Abel terug wilde, naar Yalina. Maar zij was bij haar vader, hun huwelijk was ongeldig verklaard. Waar was de baby, mijn neefje of nichtje... Ook ik voelde dat er een traan op kwam.

Om het vluchtelingenkamp van de UN staat een afscherming met prikkeldraad. Alsof wij gevluchten nog een keer zouden gaan vluchten.

En zo word ik wakker. Afgebeuld door de bittere ernst van de andere kant van de wereld. Iemand haalt mij uit de put en als ik besef dat ik leef, weet ik dat ik veilig ben. In het rijke westen.

Maar vannacht, als ik mijn bed weer op zoek, ben ik Wanja in het strafkamp in Siberië. Morgennacht ben ik Aswan, die aan het lopen is door de steppe, maar niet weet waarheen. En overmorgennacht wacht mij de kogel, als ik niet snel genoeg vlucht.

Daarom wil ik niet gaan slapen, en wacht ik tot ik helemaal op ben van vermoeidheid. Want hoeveel ellende kan een mens aan.