Lavater - boeiend figuur uit de kerkgeschiedenis

Uit Wikipedia citeer ik: Johann Kaspar Lavater, 1741-1801, was een Zwitsers filosoof, predikant en dichter in Zürich. Hij werd beroemd door zijn geschriften over fysionomie, de wetenschap om uit het uiterlijk, vooral het gezicht, het karakter van een mens af te lezen. Vooral door zijn omvangrijke, fraai geïllustreerde Physiognomische Fragmenten zur Beförderung der Menschenkenntnis und Menschenliebe -1775 -1778 - werd de fysionomie een populaire vorm van wetenschap. Dit werk werd in vele talen vertaald en werd wijd verspreid. Tegenwoordig geldt de fysionomie als pseudowetenschappelijk.

Uit de kerkgeschiedenis van P.A.de Rover citeer ik over Lavater: "Een krachtig Evangelist van zijn tijd", "een vroom en origineel man". Hij moet wel een merkwaardige persoonlijkheid geweest zijn, want Goethe schreef van hem: "Wanneer men in de omgeving van Lavater komt, gevoelt men altijd de invloed, die hij op iemand uitoefent. Hij is een enig man, een uitstekend man, zoals men er vroeger niet gezien heeft en later niet meer zien zal." Lavater, de Zwitser (hij was predikant te Zürich) stond tamelijk onverschillig tegenover de uiterlijke kerkvorm. Hij zei: "Wie Christus liefheeft en Hem van harte zijn Heer noemt, die is een Christen. Behalve theoloog was hij ook dichter. Hij heeft vele christelijke liederen gedicht. Zijn oeuvre is omvangrijk. Hij deed veel aan gelaatkunde en vergiste zich niet vaak in de mensen. Hij was een zonderling en niet vrij te pleiten van zucht naar wonderen en lichtgelovigheid."

Tot zover mijn citaten over Lavater.

Een kleine zestig jaar geleden, ik werkte toen als leerling groepsleider in een jongenshuis voor meervoudig gehandicapten In Haarlem. Ik was toen 17 jaar en ik deed toen een aparte ervaring op. Bij het doornemen van foto's - gezichten - leek het wel of ik gelijktijdig een foto van iemands hele leven zag. Dat was een eenmalige ervaring en ik hield me er verder ook niet mee bezig.

Ongeveer twintig jaren later las ik over de bovengenoemde Lavater. En in eens schoot die herinnering van heel vroeger weer naar boven.
Ik kijk graag naar de gezichten van mensen. Natuurlijk niet te veel; dat zou ronduit hinderlijk en onbeschoft zijn.
Er zijn allerlei varianten op een zegswijze als: "Zeg mij wie uw vrienden zijn en ik zal zeggen wie gij zijt." Daar zit wel een kern van waarheid in.

In het brede spectrum van zienswijzen en overtuigingen is het ronduit heerlijk om met geestverwanten in contact te staan met wie je dezelfde overtuiging deelt.
Anderzijds is dat ook zo - misschien in mindere mate - wanneer je converseert met andersdenkenden die jouw mening respecteert en ook in staat is een gesprek te voeren en je de ruimte geeft om te praten. Geestverwanten trekken elkaar aan.

Het klinkt misschien een beetje verwaand maar met hooguit vijf procent van de mensen met wie ik contact heb, kom ik tot een diepte-gesprek. Je ziet, of, neemt waar, iemands uiterlijk en intuïtief vestig je je een mening over die ander. In elk geval, een voorlopige mening. Zonder smartphone maak je een foto van die ander, zeg maar, een ziele-foto. Paulus zegt: "Niemand weet wat in een mens is, dan des eigen mensen eigen geest die in hem is."

In zekere zin draagt elke mens iets van een geheimenis in zich mee. De één is meer dan een ander gevoelig om een indruk van de mens die je ontmoet, in zich op te nemen. Wanneer je van God houdt, dan is het onlosmakelijk daarmee verbonden, dat je ook van mensen houdt, hoe verschillend die ook zijn. Ben je extra gevoelig, dan stoor je je snel aan hinderlijke karaktertrekken. Maar God wil je helpen daar over heen te zien. Jezus had de slagvaardigheid om met alle mogelijke soorten van mensen om te gaan, speciaal hen die zich aan de zelfkant van de maatschappij bevonden. Hypocrisie kon Hij niet uitstaan. Vraag jij jezelf eens af, misschien wil Hij je wel in toenemende mate helpen mensen te ontmoeten en iets van je geloof te delen. Je zou er met Hem over kunnen praten.